| Wetenschappelijke betekenis |  | 5-Oxoproline of pyroglutaminezuur intoxicatie wordt veroorzaakt door glutathion depletie en gaat gepaard met een high anion gap metabole acidose. De enzymen γ-glutamyl cysteïne synthetase en glutathion synthetase produceren glutathion in de γ-glutamyl cyclus. De activiteit van γ-glutamyl cysteine synthetase is onderhevig aan een negatief feedback mechanisme door de glutathion concentratie. Een tekort aan glutathion activeert bijgevolg γ-glutamyl cysteine synthetase met verhoogde productie van het γ-glutamyl cysteïne. Normaal wordt deze laatste omgezet tot glutathion door glutathione synthetase, maar bij hoge concentratie aan γ-glutamyl cysteine wordt dit omgezet tot 5-oxoproline door γ-glutamyl cyclotransferase. Glutathion depletie wordt geassocieerd met een acute overdosis of chronische inname van (sub)therapeutische doses paracetamol, alsook de gecombineerde inname van paracetamol en het antiobioticum flucloxacilline (Floxapen®). Flucloxacilline inhibeert de oxidatie van 5-oxoproline tot glutamaat door 5-oxoprolinase en kan daarom bijdragen aan 5-oxoproline intoxicatie. Zeldzame aangeboren metabole afwijkingen van de γ-glutamyl cyclus kunnen eveneens tot 5-oxoproline accumulatie leiden (glutathione synthetase deficiëntie and 5-oxyprolinase deficiëntie). 5-oxoproline intoxicatie treedt frequenter op in vrouwen dan in mannen, mogelijks door de geslachtsgerelateerde verschillen in paracetamol detoxificatie. Belangrijke condities naast paracetamol inname die geassocieerd zijn met 5-oxoproline intoxicatie zijn sepsis, chronisch alcoholgebruik, renale insufficiëntie en ongecontroleerde diabetes mellitus type 2. Sepsis en chronisch alcoholgebruik gaan gepaard met verhoogd glutathion gebruik en bovendien wordt bij sepsis paracetamol frequent toegediend als antipyreticum. Bij nierfalen is de klaring van 5-oxoproline verminderd. Andere factoren die tenslotte gelinkt worden aan 5-oxoproline intoxicatie zijn vegetarisch dieet en malnutritie. Deze condities gaan gepaard met een tekort aan glycine en cysteïne, belangrijke aminozuren voor de aanmaak van glutathion.
Mogelijke oorzaken verhoogd 5-oxoproline in serum/urine:
-Acute paracetamol-intoxicatie
-Chronische inname van paracetamol (mogelijks in combinatie met flucloxacilline)
-Sepsis
-Nierinsufficiëntie
-Chronisch alcoholgebruik
-Diabetes type 2
-Zwangerschap
-Vegetarisch dieet en malnutritie
-Zeldzaam: aangeboren metabole afwijkingen van de γ-glutamyl cyclus (glutathione synthetase deficiëntie and 5-oxyprolinase deficiëntie) |